Organisatiecultuur

Waarom is organisatiecultuur belangrijk?

Hoewel organisatiecultuur niet volledig zichtbaar is, is het bepalend voor de manier waarop een organisatie functioneert en presteert. Cultuur raakt vrijwel elk aspect van een organisatie.

Een positieve werkcultuur leidt tot:

• Betrokken en productieve medewerkers. Medewerkers die in een open en veilige cultuur werken, zijn gemotiveerder en productiever. Dit leidt weer tot betere prestaties, meer efficiëntie en uiteindelijk groei van de organisatie.

• Innovatie en creativiteit. Een sterke cultuur die gebaseerd is op vertrouwen, vormt een voedingsbodem van innovatie en creativiteit. Medewerkers worden gestimuleerd om met ideeën te komen, dingen uit te proberen en risico’s te nemen, zonder bang te zijn voor negatieve gevolgen. Dit noemen we ook wel psychologische veiligheid.

• Makkelijker nieuw talent aantrekken. Organisaties met een sterke organisatiecultuur hoeven minder tijd, geld en energie te stoppen in het aantrekken van nieuw talent. Dit heeft alles te maken met het feit dat een sterk werkgeversmerk moet steunen op een sterke cultuur.

• Loyale medewerkers. Een positieve werkcultuur maakt dat medewerkers langer bij een organisatie willen blijven werken. Dit zorgt voor stabiliteit, behoud van kennis en continuïteit in een organisatie, wat essentieel is voor duurzame groei.

• Veilige werksfeer. In een veilige werkomgeving kunnen medewerkers zichzelf zijn en voelen ze zich gezien, gehoord en gewaardeerd. 

• Een betere reputatie. Een positieve cultuur zorgt ervoor dat medewerkers vanzelf ambassadeur worden van de organisatie, wat bijdraagt aan een betere reputatie. Dit helpt niet alleen bij het aantrekken van nieuw talent, maar ook nieuwe klanten. 

• Tevreden klanten. Medewerkers zijn gemotiveerd om goede service te verlenen en een stapje extra te zetten, wat zorgt voor tevreden klanten. 

Andersom kan een ongezonde werkcultuur ingrijpende, negatieve effecten hebben op een organisatie. Denk aan een onveilige werksfeer, een hoog verzuim, onderlinge spanningen en conflicten, een hoog verloop, een slechte reputatie en een lage klanttevredenheid. In het ergste geval mondt een ongezonde werkcultuur uit in een angstcultuur, waarin leiders controle en macht gebruiken om leiding te geven aan hun medewerkers. 

Omdat cultuur een essentiële rol speelt in hoe een organisatie functioneert en presteert, is het belangrijk om de cultuur in jouw organisatie inzichtelijk te maken. Zo kun je continu bouwen aan een betere werkcultuur.

Uit welke elementen bestaat een organisatiecultuur?

Het ‘ui-model’ van Edgar Schein laat goed zien uit welke lagen en elementen een cultuur bestaat. Net als bij het pellen van een ui, waarbij je steeds dieper gaat naar de kern, helpt dit model om steeds dieper inzicht te krijgen in de essentie van organisatiecultuur. Alle lagen zijn met elkaar verbonden en beïnvloeden elkaar, en vormen samen de cultuur een organisatie.

Welke soorten organisatiecultuur bestaan er?

Hoewel elke organisatie een unieke cultuur kent, kun je culturen wel indelen op basis van bepaalde kenmerken. Als we het model van concurrerende waarden van Quinn & Cameron erbij pakken, dan kunnen we vier soorten culturen onderscheiden.

Het concurrerende waarden model is gebaseerd op twee dimensies:

• Interne versus externe focus. Dit gaat over wat een organisatie belangrijk vindt. Sommige organisaties vinden het belangrijk om goed voor hun medewerkers te zorgen. Ze werken graag samen als een grote familie en zorgen ervoor dat hun medewerkers zich gewaardeerd voelen. Anderen hebben hun aandacht meer op de buitenwereld gericht. Ze willen concurreren met andere bedrijven, klanten tevreden stellen en winst maken.

• Flexibiliteit versus stabiliteit. Dit gaat over hoe organisaties omgaan met verandering en onzekerheid. Sommige organisaties houden van flexibiliteit. Ze proberen nieuwe dingen uit, zijn creatief en nemen graag risico's. Ze passen zich snel aan veranderingen aan. Andere organisaties houden juist van stabiliteit. Ze willen graag dat alles goed georganiseerd is, volgens vaste regels en procedures. Dit helpt ze om risico's te vermijden en vertrouwen te geven aan hun medewerkers.

Op basis van deze twee dimensies, kom je uit op vier verschillende cultuursoorten:

Wat zijn de kenmerken van een succesvolle organisatiecultuur?

Een succesvolle organisatiecultuur is bepalend voor het functioneren en presteren van medewerkers, leiders en de organisatie als geheel. Maar wat maakt een organisatiecultuur succesvol? 

Al meer dan 30 jaar weten we dat vertrouwen de basis is van een succesvolle organisatiecultuur. Vertrouwen gaat over geloven dat medewerkers en leiders eerlijk, betrouwbaar en competent zijn in wat ze doen en de besluiten die ze nemen. 

Vertrouwen in organisaties wordt gevoed door betekenisvolle waarden en mogelijk gemaakt door effectief leiderschap. In een cultuur van vertrouwen ontstaat een omgeving waarin iedereen zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelt. In zo’n omgeving kan en wil iedereen zijn of haar volle potentieel inzetten, ongeacht wie je bent, wat je doet of waar je vandaan komt. 

Als elke medewerker zijn of haar volle potentieel kan en wil inzetten, ontstaat er een cultuur waarin ruimte is voor innovatie, experimenteren en nieuwe ideeën. En dát draagt weer bij aan de groei en het succes van een organisatie.