Leiderschap

Welke leiderschapsstijlen zijn er?

Simpel gezegd gaat leiderschap dus om beïnvloeden van gedrag om een gezamenlijk doel te bereiken. Elke leider is anders en pakt dit dus op een andere manier aan. Dit noemen we leiderschapsstijl. De een houdt graag de touwtjes in handen terwijl de ander de teugels juist laat vieren. En de ene leider toont oprechte interesse in zijn of haar medewerkers, terwijl de andere leider gewoon wil dat het werk gedaan wordt. 

Welke leiderschapsstijl een leider toepast, hangt af van diverse factoren. Bijvoorbeeld: de leider en zijn of haar persoonlijke visie op leidinggeven, de taakvolwassenheid van de medewerker, de organisatie en de heersende cultuur en het werk dat gedaan moet worden.  

Er zijn veel verschillende leiderschapsstijlen (met elk hun voor- en nadelen). We zetten de meest bekende op een rij: 

• Situationeel leiderschap. Het model van situationeel leiderschap gaat ervan uit dat er geen enkele leiderschapsstijl is die altijd en overal werkt. Het maakt onderscheid tussen vier manieren van leiding geven: directief leiderschap, coachend leiderschap, faciliterend leiderschap en delegerend leiderschap.

• Transformationeel leiderschap. Transformationeel leiderschap is een manier van leidinggeven die de intrinsieke motivatie van medewerkers vergroot. 

• Transactioneel leiderschap. Transactioneel leiderschap is een traditionele manier van leidinggeven die is gebaseerd op de transactie tussen werkgever en medewerker: een medewerker levert werk en krijgt in ruil daarvoor betaald.

• Dienend leiderschap. Het uitgangspunt van dienend leiderschap is dat de leider de behoeften van het team, de medewerkers en de organisatie voorop zet. Een dienende leider streeft ernaar om anderen te ondersteunen en aan te moedigen.

• Autocratisch leiderschap. Autocratisch leiderschap betekent simpel gezegd: de leider is de baas. De rol van de leider is vooral gericht op het verdelen van werk en controleren of dat goed wordt uitgevoerd. Medewerkers zijn hierbij van ondergeschikt belang en krijgen dus ook niet of nauwelijks aandacht. 

• Democratisch leiderschap. Democratisch leiderschap is een leiderschapsstijl waarbij medewerkers centraal staan en de leider erop is gericht om ze te motiveren en tevreden te houden. Democratisch leiderschap wordt ook wel participerend leiderschap genoemd. 

• Laissez-faire leiderschap. ‘Laissez-faire’ betekent letterlijk ‘het op zijn beloop laten’ en daarmee is veel gezegd over deze leiderschapsstijl. Leiders sturen nauwelijks en geven veel vrijheid en verantwoordelijkheid aan hun medewerkers.

• Inclusief leiderschap. Inclusief leiderschap legt de nadruk op het waarderen en uitwisselen van verschillende achtergronden, perspectieven en ideeën van mensen in een team. Een inclusieve leider creëert een veilige omgeving waarin iedereen zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelt en met ideeën durft te komen.

• Gedeeld leiderschap. Gedeeld leiderschap houdt in dat mensen in een team of organisatie zelf de rol van leider op zich nemen.

• Informeel leiderschap. Informeel leiderschap ontstaat vanzelf in een team of organisatie. Informele leiders hebben dus niet officieel de taak gekregen om leiding te geven, maar pakken die rol uit zichzelf op.

• For All-leiderschap.

  For All-leiderschap betekent een goede leider zijn voor iedereen in een organisatie, niet alleen voor bepaalde groepen. For All-leiders zijn dienende leiders en behandelen iedereen met waardigheid, ongeacht wie het is of wat ze doen. 

• Vrouwelijk leiderschap. Vrouwen in Nederland hebben minder vaak een leidinggevende positie dan mannen. Waarom is dat zo? En hoe kun je als leider de weg vrijmaken voor meer vrouwen aan de top? Lees verder: Het belang van meer vrouwelijk leiderschap

Persoonlijk leiderschap

Steeds meer mensen willen regie krijgen over wie ze zijn en wat ze willen. Een term die we dan ook steeds vaker horen, is persoonlijk leiderschap. Dit is anders dan leiderschap, want het gaat niet om leiding geven aan andere mensen, maar om het nemen van regie over je eigen leven. Toch is het relevant om hier te benoemen, want mensen die persoonlijk leiderschap beheersen, zijn betere leiders. 

Maar wat is persoonlijk leiderschap precies? En waarom is het een belangrijke vaardigheid om te leren?

Lees verder: 5 veelgestelde vragen over persoonlijk leiderschap

Een andere kijk op leiderschap

Traditioneel gezien is de relatie tussen werkgever en medewerker strikt zakelijk en gebaseerd op een simpele transactie: een medewerker levert werk en krijgt in ruil daarvoor betaald door zijn werkgever. De leiderschapsstijl die hierbij aansluit, is transactioneel leiderschap. In veel organisaties kom je deze manier van leidinggeven nog tegen. 

Maar tegenwoordig doen werkgevers veel meer dan alleen werk geven. Ze zijn ook betekenisgever, zingever en kansgever. En steeds meer mensen vinden het belangrijk om betekenisvol werk te doen, om zich te ontwikkelen en om de kans te krijgen hun volle potentieel te benutten. Onze kijk op werk is veranderd, en daar past ook een andere manier van leidinggeven bij. 

Andere ontwikkelingen die hierin een rol spelen, zijn: 

Welke vaardigheden en eigenschappen heeft een goede leider?

Een goede leider:

• Is bescheiden. Een goede leider heeft veel om over op te scheppen, maar doet dat niet. Dat laat hij of zij liever aan anderen over. 

• Stelt zich dienend op. Een goede leider stelt zijn of haar medewerkers in staat om hun beste werk te leveren, en blijft zelf meer op de achtergrond. Hij of zij is een dienende leider die anderen helpt om te groeien en beter te presteren. 

• Is zich bewust van zijn of haar voorbeeldrol. Een goede leider geeft het goede voorbeeld en weet dat hij of zij een voorbeeldrol heeft. 

• Is eerlijk. Een goede leider doet wat hij of zij zegt en belooft en behandelt iedereen eerlijk en gelijk. 

• Is geen micromanager. Een goede leider geeft zijn of haar medewerkers autonomie, zodat ze vrij zijn in de manier waarop ze hun werk doen. Hij of zij vraagt om feedback en betrekt medewerkers bij het nemen van besluiten. 

• Bevordert samenwerking. Een goede leider is in staat om de samenwerking tussen teams en in de organisatie als geheel te verbeteren.

• Creëert een veilige omgeving. Een goede leider creëert een open en veilige werkplek waarin iedereen zich welkom voelt en kan meedoen.

Lees ook: De 7 eigenschappen van effectieve leiders volgens Stephen Covey