Wat is leiderschap?

Wat is leiderschap?

Wie googelt naar de betekenis van leiderschap, komt tientallen definities tegen. 

In dit artikel bedoelen we met leiderschap de vaardigheid om mensen te sturen, inspireren en motiveren om een gezamenlijk doel te bereiken. Goed leiderschap vraagt ook om andere vaardigheden, zoals communicatie, empathie, besluitvorming en problemen kunnen oplossen. 

Sommige mensen zijn geboren leiders, anderen worden goede leiders door bijvoorbeeld leiderschapscoaching.

Waarom is leiderschap belangrijk?

Leiderschap is bepalend voor het succes van een organisatie. Goede leiders zijn namelijk in staat om een werkomgeving te creëren waarin mensen geïnspireerd en gemotiveerd worden om het beste uit zichzelf te halen, waardoor innovatie en groei ontstaat. 

Andersom heeft slecht leiderschap een negatief effect op de prestaties van medewerkers en dus ook op de resultaten van de organisatie. 

Hoe kan een leider een organisatie verder brengen?

• Visie en richting bieden. Een goede leider heeft een heldere visie, weet hoe daar te komen en is in staat om anderen daarin mee te nemen. Deze visie fungeert als een kompas en geeft richting aan alles wat er gebeurt in een organisatie.

• Inspireren en motiveren. Een goede leider kan anderen begeleiden, motiveren en inspireren, zodat ze het beste uit zichzelf kunnen halen. Dit resulteert in betere prestaties en draagt bij aan de groei en succes van een organisatie. 

• Talentontwikkeling. Een goede leider investeert in de ontwikkeling van zijn of haar medewerkers, waardoor ze hun volle potentieel kunnen realiseren. 

• Sterke teams bouwen. Een goede leider weet dat samenwerken belangrijk is. Hij zorgt ervoor dat het team goed samenwerkt en dat iedereen zich betrokken voelt. Hij moedigt mensen aan om samen te werken en maakt gebruik van de verschillende talenten en ideeën in het team.

• Effectief communiceren. Een goede leider communiceert helder en transparant met de mensen in zijn of haar organisatie. Door eerlijk, geloofwaardig en respectvol te zijn, bouwt een leider aan vertrouwen en een open cultuur. 

• Goede besluiten nemen. Een goede leider kan goede beslissingen nemen, ook in lastige situaties. Hij of zij maakt keuzes die het beste zijn voor het bedrijf op de lange termijn.

• Innovatie stimuleren. Goede leiders moedigen creativiteit en innovatie aan. Ze omarmen nieuwe ideeën en bieden ruimte om te experimenteren, waardoor de organisatie concurrenten voor kan blijven. 

Lees ook: De rol van leiders in het vormgeven van organisatiecultuur

Wat is het verschil tussen leiders en managers?

Een leider is niet hetzelfde als een manager. Hoe zit dat precies? Dit zijn de belangrijkste verschillen tussen leiderschap en management:

• Visie versus uitvoering. Leiders bepalen de koers van een organisatie en stellen doelen op om daar te komen. Managers daarentegen houden zich meer bezig met het organiseren en controleren van de dagelijkse werkzaamheden in een organisatie. 

• Inspireren versus instrueren. Leiders zijn er om anderen te inspireren en te motiveren in het realiseren van een gezamenlijk doel. Managers zijn meer gericht op het instrueren en toewijzen van taken aan mensen of teams. Ze regelen de benodigde middelen, stellen verwachtingen vast en bewaken de voortgang van het werk.

• Verandering versus stabiliteit. Leiders zijn vaak de drijvende kracht achter verandering en innovatie in een organisatie. Ze durven risico's te nemen, nieuwe ideeën te omarmen en de status quo uit te dagen. Managers zijn over het algemeen meer gericht op het bewaken van stabiliteit en het maximaliseren van efficiëntie binnen bestaande werkwijzen en processen. 

• Mensgericht versus taakgericht. Leiders hebben vaak een sterke focus op mensen en relaties. Ze bouwen vertrouwen op, luisteren naar de behoeften van anderen en investeren in de ontwikkeling van individuen en teams. Managers zijn over het algemeen meer taakgericht. Ze zijn verantwoordelijk voor het toewijzen van taken, het beoordelen van prestaties en het behalen van resultaten. 

Welke eigenschappen heeft een goede leider?

Volgens leiderschapsgoeroe Stephen Covey beschikt een effectieve leider over zeven eigenschappen. Hij beschrijft ze in zijn boek ‘De 7 eigenschappen van effectief leiderschap’. 

Met meer dan 40 miljoen verkochte exemplaren wereldwijd is dit boek het meest invloedrijke managementboek van de 20e eeuw.

Dit zijn de zeven eigenschappen van effectief leiderschap: 

• Wees proactief. Dit gaat over verantwoordelijkheid nemen voor de keuzes die je maakt en de gevolgen daarvan.

• Begin met het einde voor ogen. Dit betekent dat je elke taak begint met een doel voor ogen. Dit helpt bij het nemen van besluiten, het stellen van prioriteiten en het bereiken van je doelen.

• Belangrijke zaken eerst. Deze eigenschap gaat over prioriteiten stellen, maar ook over tijdmanagement. Beheer je tijd effectief en zeg nee tegen dingen die in de weg staan van het bereiken van je doelen.

• Denk win-win. Dit gaat over zoeken naar oplossingen die voor iedereen voordelig zijn, en streven naar samenwerking in plaats van competitie.

• Eerst begrijpen, dan begrepen worden. Volgens Covey moet je eerst naar anderen luisteren om ze te begrijpen, en daarna pas reageren in een poging om zelf begrepen te worden.

• Synergie. Synergie gaat over de eigenschap om creatief samen te werken.

• Inspanning en ontspanning. Dit gaat over de juiste balans tussen inspanning en ontspanning en om goed voor je lichaam en je hoofd zorgen. 

Lees verder: Effectief leiderschap volgens Stephen Covey

Welke leiderschapsstijlen zijn er?

Leiderschap gaat dus om het beïnvloeden van gedrag om een gezamenlijk doel te bereiken. Elke leider is anders en pakt dit dan ook op een andere manier aan. Dit noemen we leiderschapsstijl. 

Welke leiderschapsstijl een leider toepast, hangt af van diverse factoren. Bijvoorbeeld:

• De leider zelf en zijn of haar persoonlijke visie op leidinggeven

• De taakvolwassenheid van de medewerker (in hoeverre kan en wil iemand zijn werk zelfstandig uitvoeren)

• De organisatie en de heersende cultuur

• Het type werk dat gedaan moet worden

Er zijn veel verschillende leiderschapsstijlen, met elk hun voor- en nadelen. We schreven er een verdiepend artikel over: Leiderschapsstijlen uitgelegd

Wat is goed leiderschap?

Er zijn dus talloze leiderschapsstijlen. Maar is er ook een goed of fout? Op die vraag valt geen eenduidig antwoord te geven. Ten eerste is leiderschap deels subjectief: elke leider heeft zo zijn of haar eigen voorkeuren en persoonlijke opvattingen over hoe je leiding moet geven. 

Dat geldt niet alleen voor leiders, maar ook voor medewerkers. Sommige medewerkers vinden het bijvoorbeeld fijn om verteld te krijgen wat ze moeten doen, terwijl andere medewerkers liever wat meer vrijheid willen. 

Wat goed leiderschap is, hangt ook af van de organisatie. Denk hierbij aan kernwaarden, doelen en de omstandigheden waarin een organisatie verkeert. Een start-up heeft bijvoorbeeld ander leiderschap nodig dan een organisatie die net een fusie achter de rug heeft. 

Maar vanuit de overtuiging van Great Place To Work dat vertrouwen het geheim is van een succesvolle organisatie, hebben we natuurlijk wel een bepaalde visie over goed leiderschap. Zo weten we bijvoorbeeld dat leiderschap op basis van wederzijds vertrouwen tussen leider en medewerker altijd en overal werkt. 

Hoe dat in de praktijk werkt? We schreven er een verdiepend artikel over: Onze kijk op goed leiderschap 

Een andere kijk op leiderschap

Traditioneel gezien is de relatie tussen werkgever en medewerker strikt zakelijk en gebaseerd op een simpele transactie: een medewerker levert werk en krijgt in ruil daarvoor betaald door zijn werkgever. De leiderschapsstijl die hierbij aansluit, is transactioneel leiderschap. In veel organisaties kom je deze manier van leidinggeven nog tegen. 

Maar tegenwoordig doen werkgevers veel meer dan alleen werk geven. Ze zijn ook betekenisgever, zingever en kansgever. En steeds meer mensen vinden het belangrijk om betekenisvol werk te doen, om zich te ontwikkelen en om de kans te krijgen hun volle potentieel te benutten. Onze kijk op werk is veranderd, en daar past ook een andere manier van leidinggeven bij. 

Andere ontwikkelingen die hierin een rol spelen, zijn: