Coachend leiderschap: zo haal je het maximale uit je medewerkers

Wat is coachend leiderschap?

Coachend leiderschap is een leiderschapsstijl waarbij je als leider je medewerkers ondersteunt, adviseert en vertrouwen geeft. Het doel van coachend leidinggeven is dat medewerkers leren om zelfstandig te werken. Coachende leiders moedigen verantwoordelijkheid nemen en zelf problemen oplossen aan. Ook zorgen ze ervoor dat medewerkers zich blijven ontwikkelen en dat ze het beste uit zichzelf kunnen halen. 

Coachend leiderschap is een balanceeract tussen doelen stellen en behalen aan de ene kant, en medewerkers ondersteunen aan de andere kant. 

Als coachende leider ben je succesvol als je erin slaagt om het leerproces van je medewerkers te stimuleren en tegelijkertijd hun verantwoordelijkheid en zelfstandigheid vergroot. Hoewel een coachende leider niet hetzelfde is als een coach, heeft deze leider wel vergelijkbare vaardigheden. 

Het is één van de vier leiderschapsstijlen uit het model van situationeel leiderschap (Hersey & Blanchard, 1969). Volgens dit model is er geen enkele leiderschapsstijl die voor elke leider en in elke situatie optimaal is. Effectieve leiders zijn flexibel en passen hun manier van leidinggeven aan op basis van de taakvolwassenheid van medewerkers. 

Ontdek het belang van cultuur

Wat is cultuur? Hoe maak je het meetbaar? En hoe zet je het in? Je leest het in onze nieuwste whitepaper. 

Download de whitepaper

Wanneer kun je coachend leiderschap toepassen?

De juiste manier van leidinggeven hangt volgens Hersey & Blanchard dus af van de taakvolwassenheid van de medewerker. Dit zegt iets over in hoeverre een medewerker in staat is om zelfstandig een bepaalde taak uit te voeren. 

Hierbij spelen twee elementen een rol: bekwaamheid (kunnen) en betrokkenheid (willen en durven). Bekwaamheid gaat over kennis, ervaring en vaardigheden die je nodig hebt om een bepaalde taak uit te voeren; betrokkenheid gaat over zelfvertrouwen, motivatie en toewijding.

Coachend leiderschap is een passende manier van leidinggeven als een medewerker weet wat er van hem of haar verwacht wordt, al enige kennis en ervaring heeft, maar nog niet goed durft of de verantwoordelijkheid nog niet helemaal zelf kan dragen. 

Wat zijn de kenmerken van coachend leiderschap?

• Ondersteunen. Coachende leiders hebben eerst en vooral een ondersteunende rol. Ze helpen medewerkers die nog niet de nodige kennis, ervaring en vaardigheden hebben om op eigen benen te staan. 

• Aanspreken. Coachende leiders spreken hun medewerkers op een constructieve manier aan op hun gedrag en verantwoordelijkheden, met als doel dat resultaten worden behaald. Dit moet niet verward worden met verwijten maken, bekritiseren en controleren. 

• Erkenning en waardering. Eén van de valkuilen van coachend leiderschap is alleen benoemen wat er fout gaat. Een coachende leider benoemt ook wat er goed gaat en geeft daarvoor erkenning en waardering. 

• Tweerichtingsverkeer. Als leider geef je continu feedback, voer je gesprekken en stel je vragen. Maar coachend leiderschap is geven en nemen. Als coachende leider sta je dus ook open voor feedback van je medewerkers over jouw manier van leidinggeven. 

• Autonomie. Coachende leiders geven autonomie en vertrouwen: er zijn niet te veel regels over hoe het werk gedaan moet worden. 

• Empathie. Coachende leiders tonen oprechte interesse in hun medewerkers, zien ze als mensen met een privéleven en erkennen en begrijpen hun gevoelens. Dit is nodig om een vertrouwensband op te bouwen, een belangrijke randvoorwaarde voor coachend leiderschap. 

Tips voor coachende leiders 

Coachend leidinggeven kan voor leiders, medewerkers en de organisatie als geheel veel opleveren, zolang het op de juiste manier wordt ingezet. Daarom geven we hieronder een paar tips voor coachende leiders: 

• Tip 1: schep duidelijke verwachtingen. Hoewel autonomie belangrijk is, hebben veel medewerkers wel bepaalde kaders nodig om hun werk goed te doen. Wees daarom duidelijk over doelen en verwachtingen, zodat iedereen weet wat hij of zij moet doen. 

• Tip 2: sta open voor feedback. Zoals gezegd draait coachend leiderschap niet alleen om feedback geven, maar ook om feedback ontvangen. Door hiervoor open te staan, kun je gerichte stappen zetten om een betere leider te worden, waar je medewerkers vanzelfsprekend ook baat bij hebben. 

• Tip 3: leer je medewerkers goed kennen. Alleen als je écht weet hoe iemand in elkaar steekt, kun je als leider het beste uit diegene halen. Daarom is het als leider belangrijk om in elk geval de volgende dingen over je teamleden te ontdekken: sterke punten, verbeterpunten, uitdagingen, onzekerheden, positie in het team, ambities en communicatiestijl. 

Coachend leiderschap kan uitdagend en tijdrovend zijn, want je bent continu bezig met bijsturen, instructies geven, gesprekken voeren, delegeren en feedback geven en ontvangen. Het lukt je dan ook alleen om deze manier van leidinggeven toe te passen als je er voldoende tijd en aandacht in kan en wil steken.